Wat koterijen, kerken en kloosters gemeen hebben

Toegegeven, we chargeren wat. Want we willen een punt maken. Dat in goed doordachte koterijen verdorie zoveel meer leven kan zitten dan in een zielloos ontworpen appartementsgebouw, gefocust op volume ontwikkelen. De ontwerper van een koterij, ook al is het geen professional, heeft zich wellicht meermaals voorgesteld hoe de koterij het beste gebruikt kan worden. Wanneer we in de trein zitten, kunnen we daarover eindeloos doordenken. Wat zou nu precies de gedachte zijn achter deze uitbouw? Hoe leven mensen er? Hoe kwamen ze tot het ontwerp? Bij appartementsgebouwen hebben we dat ook, maar alleen als ze doordacht en goed ontworpen zijn. Alles moet kloppen. Vaak knelt daar het schoentje.

We hebben wat met K’s. Naast koterijen, fascineren ook kerken en kloosters ons. Waarom? Alles klopt er. Niemand denkt aan kerken platgooien. Ook al hebben ze op het eerste gezicht helemaal geen functionele vorm of indeling. De waarde is voor iedereen duidelijk. De gebouwen staan er voor de eeuwigheid. Circulair bouwen, wanneer nodig herbestemmen, dat is per definitie de meest duurzame vorm van bouwen.

Bij duurzame gebouwen is alles tijdens de ontwerpfase al zo sterk gewikt en gewogen dat het totaalplaatje klopt. Nog voor een spade de grond in gaat of een steen is gelegd, voel je, ervaar je, de ziel van het gebouw. De ontwerper is in dialoog gegaan met het gebouw dat hij ontwerpt, met de omgeving ervan en met de toekomstige gebruiker. Een gebouw van mensen, voor mensen, dat feilloos opgaat in de omgeving. Esthetiek is geen schoonheid, want esthetiek is niet subjectief. Esthetiek is voor ons het totaalplaatje dat volledig klopt – ook al vind je het lelijk.

Klinkt dat vanzelfsprekend? Of wollig? Laat het ons zeker weten. Maar voor ons is het wel de essentie van ontwerpen. De sleutel tot succes. De uitdaging, waarmee de duurzame toekomst van een gebouw staat of valt. Slaag je er als ontwerper in om de omgeving te voelen, de geest te doorgronden, de gebruiker centraal te stellen en in dialoog te gaan met alle betrokkenen? Dan zit je op de goudader. Dan ervaar je iets vergelijkbaars als de runners high, of de componist wiens melodie plots perfect past. Of de kunstenaar die met één principe, één idee, een hele rijke betekenis schept. Waar geen enkele lijn, geen enkele kleur, geen enkele figuur zomaar staat waar ze staat. Piet Mondriaan – Keith Haring – Johann Sebastian Bach. Alles klopt.

Onze aanpak bij bow architecten is er daarom op gericht om ontwerpen te maken waarbij alles klopt. En daar oordelen mensen over. Die zetten we centraal, als gebruikers van een gebouw, een ontmoetingsruimte, een locatie. Hoe gaan we te werk? In drie fasen. Eerst handgemaakte, ambachtelijke pentekeningen. Zo maken we een heel concreet en inzichtelijk verhaal. Dat is nodig voor fase twee, de dialoog met alle betrokkenen. Pas wanneer iedereen aangeeft dat we pal en tegelijk op de hartslag van de omgeving en het gebouw zitten, pas dan gaan we digitaal ontwerpen. Niet in twee dimensies, neergeslagen plannen op papier of het scherm, maar in drie dimensies. We maken identieke 3D-kopieën waarin mensen kunnen rondlopen. En die bijzonder flexibel blijven om bij te sturen. Zo ontwerpen we van mensen, doorleefd dankzij dialoog, voor mensen. En zo brengen we de mens binnen in het ontwerp. De gebruiker, de omwonende, de stedenbouwkundige, ga zo maar door. Want gebouwen bestaan pas wanneer ze gebruikt worden – en de ultieme doelstellingen voor circulaire bouwers en herbestemmers als wij, zijn duurzame gebouwen die eeuwig bestaan, altijd gebruikt worden en – waar alles klopt.