Erfgoed: veeg de geschiedenis niet van de tafel

Tussen complex Erfgoed zitten vaak parels die je als een delicatesse moet behandelen. Oude zwembadsites, oud scholenpatrimonium. Met onze bril van ‘herbestemmer’ op kijken wij ook naar Erfgoed. En dat is wel een heel andere kijk dan die van de gewone markt waar ‘afbraak’ al te vaak nog het antwoord is. Niet voor ons. Wij gaan uit van een duurzame en circulaire gedachte.

Zo zijn er bepaalde gebouwen die worden onderschat in waarde. Nog te vaak wordt er in een grote boog rond Erfgoed gegaan omdat gedacht wordt: ‘‘Ik ga hier heel veel geld voor nodig hebben.’ Niet onterecht. Denk maar aan een restauratie waar de originele raamprofielen in ere worden hersteld. Een dure ingreep, maar je moet wel beseffen dat zo’n profiel gemakkelijk opnieuw honderd jaren  mee kan. Terwijl dat vandaag in het beste geval een pak minder  is. Niet te vergeten dat de subsidiewetgeving vanuit de overheid ook gunstig veranderd is. De lange wachttijden zijn verleden tijd, gelukkig. De overheid ziet meer en meer in dat we moeten inzetten op Erfgoed, net omdat we zo’n rijk cultureel continent zijn: het besef dat we onze geschiedenis niet van tafel mogen vegen is er.

Want Erfgoed is eigenlijk op twee vlakken erg interessant. Wij zijn emotioneel verbonden met die gebouwen. Denk maar aan de fabriek waar je overgrootvader nog gewerkt heeft. Of aan de school waar je oma haar eerste lessen kreeg, net als jij vroeger en nu jouw kinderen. Naast die emotionele factor zijn die gebouwen ook vaak heel goed gebouwd. Dat zijn geen structuren die je zomaar afbreekt. Ze zijn niet alleen robuust, maar ook multifunctioneler ontworpen. Denk maar aan de vorm van een klassieke pastorie. Daar kan een restaurant komen, het kantoor van een notaris of gewoon een huis. Er zitten nu eenmaal bepaalde goeie  ontwerpingrediënten in die gebouwen, zoals de typische hoge plafonds.

Samengevat: veel licht en lucht. Stuk voor stuk elementen die we opnieuw zouden moeten moeten integreren in nieuwe ontwikkelingen. Het is alsof we vergeten zijn hoe we die basiskwaliteiten in onze ontwerpen moeten steken. Dat is omdat we hoofdzakelijk willen besparen en enkel kijken naar de rentabiliteit op korte termijn. Daarom moeten we van Erfgoed blijven leren en het mee in de ‘bouwcirkel’ houden. Wij houden zoveel mogelijk rekening met aanpasbaarheid van onze projecten. Een zorgproject moet bijvoorbeeld een kantorencomplex kunnen worden binnen 50 jaar.

We ondernamen pogingen om via inventarissen erfgoedpanden op te sporen om die van de sloophamer te redden, maar die bestaan niet echt. Daarom richten we ons naar steden en gemeenten, maar ook naar scholengroepen en organisaties met een uitgebreid patrimonium,  die net als wij, zich zorgen maken over hun erfgoedgebouwen. Vaak clusteren en heroriënteren ze zich op één grote locatie en hebben ze soms gebouwen die honderden jaren oud zijn waar ze geen blijf mee weten. Heel vaak staan die gebouwen ook op superlocaties. Mooi statig in het centrum van een stad. Leuk om te weten is ook dat jouw eigendom als buurman van Erfgoed bij een schatting ook aantal (5 à 6) procenten meer waard is. Woon je dus in de schaduw van een eeuwenoud klooster, dan stijgt je huis ook letterlijk  in waarde.

Het is onze ambitie is om via masterplanning en ontwerpend onderzoek een goed project neer te zetten. Maar elk goed ontwerp is niets waard als je niet weet voor wie je het dat ontwerpt. Daarom komt elk goed project tot stand in een uitgebalanceerde krachtwerking tussen drie G’s: Gebruiker, Gebouw en Geld.

Het Gebouw spreekt voor zich. Dat staat er al, maar vaak moet er ingegrepen worden of moet er iets bijgezet worden. Hiervoor is het opstellen van een breed waardenkader waarbinnen gewerkt wordt noodzakelijk. Om nieuw leven in de gebouwen te blazen, hebben we Gebruikers nodig. Het toekomstige programma is dus van cruciaal belang. En daar focussen wij enorm op.

En last but not least: Geld. Die G speelt een heel belangrijke rol in de duurzaamheid van het project. Het rentabiliteitsmodel moet uiteindelijk ook wel kloppen. Alleen is daar vandaag in de markt een disruptie voor nodig. Er is nood aan kapitaal met een lange rendementsvisie, naast het maatschappelijke rendement. Alleen met die drie G’s ’s kan een Erfgoedproject werken...