Zes woon en werktrends waarmee we rekening moeten houden

Door Pieter Verfaillie

Maart 2020, omwille van de coronacrisis gingen landen in lockdown, duikelde de economie naar beneden en moest de zorgsector moest alle zeilen bijzetten. De klimaatcrisis voelen we dan wel minder hard, toch is ook die minstens even ingrijpend. Vandaag proberen stadsplanners, futurologen, investeerders en architecten zicht te krijgen op de impact die beide crisissen hebben in de wereld van morgen.

Die impact zal gigantisch zijn. Want de brandversneller die de coronacrisis is, verandert onze mobiliteit en onze manier van wonen en werken voorgoed. Met de klimaatcrisis erbij komt ook duurzaamheid in alle facetten op het voorplan. Onze mobiliteit en de relatie tussen wonen en werken komen vandaag tegelijk en versneld in beweging. Dat is in de recente geschiedenis ongezien. Terug naar zoals het de laatste decennia was, gaan we nooit meer. Maar waar houden stadsplanners, investeerders en herbestemmers dan beter nu al rekening mee? Zes niet tegen te houden trends die het nieuwe wonen, werken, winkelen, ontspannen en verplaatsen kunnen bepalen.

Niets is nog zeker, behalve dat ons huidig welvaartsmodel onhoudbaar is. De wereld rondvliegen, elk een eigen auto voor de deur en een riante open villa: jongeren van vandaag zien meer en meer dat de puzzel niet meer past. Wat niet duurzaam is, moet eruit. Want vroeg of laat, bij ons of elders in de wereld, wordt de rekening van niet-duurzaam en onverantwoord gedrag gepresenteerd. Werkgevers zullen medewerkers alleen nog aan zich kunnen binden als ze een planeetvriendelijk beleid voeren. Mensen zullen steeds meer belang hechten aan gezonde en CO2-neutrale omgevingen, die bovendien kwaliteitsvol en goed gelegen moeten zijn. And last but not least, groeimodellen die niet duurzaam, kwaliteitsvol en verantwoord zijn, gaan op de schop.

Nu de trend van kernverdichting met autoluwe en kwaliteitsvolle openbare ruimte overal in Vlaanderen doorzet, zal een tweede beweging plaatsvinden. Van lintbebouwing langs steenwegen naar meer aantrekkelijke kernen. De aantrekkingskracht van afgelegen gebieden en woon-, werk- of winkelruimte langs verbindingswegen zal sterk afnemen ten voordele van een goede mix van wonen, werken, winkelen en ontspanning in de kernen zelf. De coronacrisis leert ons om kwaliteitsvolle open ruimte en diensten op loop- en fietsafstand meer naar waarde te schatten. De klimaatcrisis zal ons nog veel meer laten stilstaan bij de de impact op tijd en klimaat van verre verplaatsingen.

Nu thuis ook kantoor wordt, zet ook de omgekeerde beweging zich door: kantoor wordt thuis. Lees: knus, gezellig, aantrekkelijk en vooral huiselijk. Toch onvoorstelbaar dat veel kantoorwerkers hun beste uren van de dag nog doorbrengen in saaie, cleane grijze kantoorruimten? Een kwantumsprong in aantrekkelijkheid van kantoorplekken kan op financieel vlak vlot gecompenseerd worden. Door de nood aan minder oppervlakte en dankzij de komst van hippe, regionale hubs die in huur en onderhoud goedkoper zijn dan de A-locatie van het hoofdkwartier. Kortom, de beweging naar een werkplek met een hogere kwaliteits- en welzijnsstandaard is ingezet. Werkruimtes zullen ingericht zijn om efficiënt te werken aan welbepaalde taken - en de eisen die we eraan stellen gaan ermee samenvallen, thuis en op kantoor.

Het leven van een gebouw wordt niet meer opgeknipt in stukjes eigenaarschap te beginnen bij de verkoop door de projectontwikkelaar die het gebouw na het optrekken volledig achterlaat. Neen, door een digitale twin via BI-Modellen blijft alle relevante informatie van en over het gebouw zelf behouden. Gedaan met zoeken waar de leidingen zitten, of zoeken welke betonsamenstelling de vloerplaten hebben. We zullen via materialenpaspoorten ook exact weten uit welke materialen het gebouw is opgetrokken en hoe oud elk onderdeel is. Bij bow architecten voeren we sinds dag één alle projecten uit met BIM-software. Daardoor kan hergebruik van ruimtes en materialen veel vlotter gefaciliteerd en gerealiseerd worden.

In een wereld die georganiseerd en aangestuurd wordt door data, past de doorbraak van BIM in een grote “Property Technology Evolutie”, kortweg proptech. Waarom specifiek op die plaats dat gebouw met die specifieke materialen? Proptech zal ons het antwoord geven, op basis van alle beschikbare kennis en data. Proptech zal revolutionair en disruptief zijn.

De massale herbestemming van oude fabriekspanden, erfgoedwaardige kloosters en pakhuizen dienen als inspiratie voor deze trend. Stevige gebouwstructuren en aangepaste ergonomie zijn dé voorwaarde voor een tweede, derde, zelfs honderdste leven van een gebouw. Gedaan met lege winkelpanden: is er geen nood meer aan commerciële ruimte, dan moet een solide gebouw vlot omgebouwd kunnen worden tot restaurant, kantoor of woning. Het bewijs? Architecten - en zeker bij een herbestemming - stellen de bouwheer vandaag al voor om de plafondhoogte multifunctioneler af te stemmen dan nodig voor het eerste en per definitie tijdelijke gebruik. Want met een plafond van 3 à 4 meter hoogte blijven veel meer toekomstige gebruiksfuncties mogelijk, dan bij 2,5 meter. Herbestemmen van gebouwen zal noodzakelijk worden, omdat we de ruimte in de kernen goed willen benutten: kwaliteitsvol en duurzaam.

Tot slot: tijdens de lockdown plooiden mensen massaal terug op hun nabije omgeving. Je zal dan maar in een verkaveling zonder winkels, bakker, bankautomaat of sportvelden wonen. De coronacrisis heeft meer dan ooit duidelijk gemaakt dat kwaliteitsvol leven alleen kan met alle noodzakelijke functies dichtbij. Onze kernen van de toekomst kunnen met andere woorden alleen succesvol zijn als de behoeften van hun bewoners binnen de kern vervuld kunnen worden. Daarvoor is het nodig dat alles nog vlotter binnen handbereik is: wonen, werken, winkelen, ontspannen, onderwijs, zorg geven en krijgen, en ga zo maar door.

De toekomst zal duurzamer, met hogere levenskwaliteit en dichter bij huis zijn. De coronacrisis en de klimaatcrisis hebben verandering urgent gemaakt, ze werken als brandversnellers. Welke trends komen volgens jou door de corona- en de klimaatcrisis in een stevige stroomversnelling? Laat het ons weten, we wisselen heel graag van gedachten! Want de toekomst, bow-en we samen.